Kerncijfers 2024
Gehoorschade door hard geluid is een serieus probleem. Uit onderzoek¹ blijkt dat 1 op de 7 kinderen tussen 9 en 12 jaar al tekenen van gehoorschade vertoont. Dat baart ons zorgen, want gehoorschade is onomkeerbaar. Het ontstaat vaak geleidelijk en het wordt hierdoor pas opgemerkt als de schade is aangericht. Daarnaast komt er voor deze groep nog een periode aan waarbij ze veel blootgesteld worden aan hard geluid, zoals tijdens het uitgaan of op het werk.
1 op de 7
kinderen (9-12 jaar) vertoont tekenen van gehoorschade
van de jongeren (10-15 jaar) luistert muziek meestal op een hoog volume
1 op de 4
jongeren (10-15 jaar) gebruikt koptelefoon of oortjes 3-6 uur per dag
Gehoorschade is onomkeerbaar
Veel kinderen gebruiken tegenwoordig een mobiele telefoon of tablet. En daarbij ook een koptelefoon of oortjes tijdens het gamen of luisteren naar muziek. Maar terwijl ouders vaak vooral letten op schermtijd, is er ook iets anders belangrijk: het gehoor van hun kinderen. Dit is niet alleen een persoonlijk, maar ook een maatschappelijk probleem. Al 14% van de onderzochte kinderen heeft onomkeerbare gehoorschade voordat ze naar de middelbare school gaan. Onze uitdaging is dan ook: hoe maken we ouders bewust van hun sleutelrol in het beschermen van het gehoor van de volgende generatie?
Gevolgen van gehoorschade
Meer dan een gehoorprobleem
Gehoorschade uit zich in gehoorverlies, oorsuizen of overgevoeligheid voor geluid. Bij jongeren heeft gehoorschade in eerste instantie vooral effect op het concentratievermogen. Ze hebben moeite om in een drukke omgeving, zoals een klaslokaal, geluiden goed te onderscheiden. Dit kan schoolprestaties negatief beïnvloeden en hun sociale ontwikkeling belemmeren. Gehoorschade kan ook leiden tot communicatieproblemen, slaapproblemen en chronische vermoeidheid. Uiteindelijk liggen sociale isolatie, depressie en zelfs arbeidsongeschiktheid op de loer.
Omdat gehoorschade niet kan worden hersteld, is het belangrijk kinderen al van jongs af aan te leren hoe ze verantwoord om kunnen gaan met hard geluid. De ouders spelen hierbij een sleutelrol.
Luistergedrag van kinderen
Nederlands onderzoek in opdracht van VeiligheidNL² laat zien dat het gebruik van koptelefoons en oortjes onder kinderen vanaf 10 jaar inmiddels de norm is. Kinderen gebruiken deze vooral om muziek te luisteren, films of series te kijken en te gamen.
Het gebruik van koptelefoons en oortjes is op zich niet schadelijk. Problemen kunnen ontstaan wanneer kinderen te lang en met te hard volume luisteren. Uit dit onderzoek blijkt dat ruim een kwart van de jongeren luistert naar hoge volumes (70% of meer van de volumebalk). En bijna een kwart gebruikt de koptelefoon of oortjes tussen de 3 en 6 uur per dag.
De sleutelrol van ouders
Ouders zijn zich bewust van hun rol in ‘veilig gebruik' van smartphones, tablets en consoles door kinderen. Zij hebben vaak regels voor het gebruik van sociale media, apps, schermtijd. Maar het aspect gehoorschade wordt vaak vergeten of onderschat. De volumebegrenzer of noise cancelling koptelefoon of oortjes worden weinig benut. De cijfers hieronder onderstrepen de noodzaak om kinderen en ouders bewust te maken van veilige luistergewoonten.
Ouders spelen hierin een doorslaggevende rol. Zij kunnen invloed hebben op de aankoop van apparatuur, regels opstellen en controleren of het geluid niet te hard staat. Het onderzoek laat zien dat deze maatregelen effect hebben: jongeren die regelmatig worden gecontroleerd door hun ouders, luisteren op lagere volumes en nemen vaker luisterpauzes. Echter blijkt dat slechts 45% van de ouders hun kinderen controleren.
van de kinderen gebruikt actief een volumebegrenzer
1 op de 5
kinderen heeft een noise cancelling-functie beschikbaar
van de ouders controleert het luistergedrag van hun kind
Effectieve preventie
We kunnen concluderen: effectieve preventie begint bij de ouders. Voorlichting aan ouders over de risico's van hard en langdurig luisteren is daarmee essentieel om veilige luistergewoontes te stimuleren, zoals het aanzetten van de volumebegrenzer. Als ouders zich bewust zijn van hun rol en de juiste handvatten krijgen, kunnen zij het verschil maken in het voorkomen van gehoorschade bij hun kinderen.
VeiligheidNL zet daarom sterk in op een directe benadering van ouders met praktische en begrijpelijke adviezen. We richten ons op 3 duidelijke handelingsperspectieven voor veilig luisteren met een koptelefoon of oortjes.
Hoe bereiken we de doelgroep?
Hoe zorgen we dat deze adviezen de ouders ook echt bereiken? Onze aanpak richt zich op:
1. Directe benadering via online én offline kanalen.
2. Via intermediairs en scholen met ons lespakket de HoorToren.
3. Via samenwerkingen met influencers.
4. Via samenwerkingen met onze partners en ziekenhuizen.
Marc van der Schroeff KNO-arts Erasmus MC
“Vanuit onze Generation R studie weten we hoe belangrijk het is dat kinderen al op jonge leeftijd worden voorgelicht over het gehoor en risico’s op gehoorschade. De rol voor ouders is hierin groot. Het lespakket van VeiligheidNL helpt om deze bewustwording te vergroten. We werken graag samen om de HoorToren te verbeteren en ouders nog beter te bereiken."
Meer weten?
¹ Le Clercq et al., 2018. Association Between Portable Music Player Use and Hearing Loss Among Children of School Age in the Netherlands. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg. 2018 Aug 1;144(8):668-675.; Jacquemin et al., 2023. Prevalence of tinnitus and hyperacusis in 9–12-year-old children. Eur Arch Otorhinolaryngol 2023, 280, 4819–4825.
² Martens M & Doeswijk M. Onderzoek koptelefoons en oortjes onder jongeren Een rapport over het gebruik, luistergedrag, preventieve maatregelen en regels. ResCon, 2021.
³ https://www.gezondeschool.nl/primair-onderwijs/gehoor